Kafka, Terry Gilliam, Squid Game και Ricardo Bofill: Οικοδομώντας έναν ουτοπικό κόσμο

«Κάποιος πρέπει να έδωσε ψευδείς πληροφορίες εναντίον του Γιόζεφ Κ., διότι συνελήφθη ένα πρωί δίχως να έχει κάνει τίποτα κακό». Με αυτή τη φράση ο Κάφκα, μέσα από το βιβλίο του η Δίκη, μας εισάγει στους λαβύρινθους της γραφειοκρατίας, της αδικίας και του παραλογισμού.

Περίπου 70 χρόνια αργότερα μετά την Δίκη, ο Terry Gilliam μας μεταφέρει σε ένα δυστοπικό, γραφειοκρατικό και ολοκληρωτικό μέλλον κάπου στον 20ο αιώνα. Μιλάω φυσικά για την ταινία Brazil εκεί όπου ο πρωταγωνιστής, ο Σαμ Λόρι, είναι ένας μικρός νομοταγής υπάλληλος στα κεντρικά αρχεία του παντοδύναμου υπουργείου πληροφοριών. …Λίγο πριν τα Χριστούγεννα, μια μύγα μπλοκάρεται σε έναν φαξ κάτι που έχει ως αποτέλεσμα να τυπωθεί λάθος ένα αντίγραφο ενός εντάλματος σύλληψης. Αυτό οδηγεί στη σύλληψη και τον θάνατο κατά την ανάκριση του Άρτσιμπαλντ Μπατλ αντί του Άρτσιμπαλντ Τάτλ, έναν μηχανικό ύποπτο για τρομοκρατία. Η πλοκή γίνεται όλο και πιο παράλογη, ο Σαμ πέφτει θύμα της γραφειοκρατίας και από τα βασανιστήρια χάνει τα λογικά του…
Δεν ξέρω αν είστε οπαδοί αυτού του είδους των βιβλίων ή ταινιών αλλά εμένα πάντα με γοήτευε ο τρόπος με τον οποίο περιέγραφαν τα βιβλία και οι ταινίες τις πόλεις του μέλλοντος ή τους χώρους εργασίας. Κλείστε για μια στιγμή τα μάτια και φανταστείτε τον Γιόζεφ και τον Σαμ στους μεγάλους, φωτεινούς και ανοιχτούς χώρους των γραφείων της Google. Είναι αδύνατον!

Αν και πολλές φορές οι ταινίες περιγράφουν τους χώρους του μέλλοντος καλύτερα και από τους ίδιους τους αρχιτέκτονες, υπάρχει ένας αρχιτέκτονας που κατάφερε να κάνει το αντίθετο. Εξήντα χρόνια καριέρας και περισσότερα από 1000 κτήρια σε όλο τον κόσμο ο Καταλανός αρχιτέκτονας Ricardo Bofill που διανύει πλέον την 8η δεκαετίας της ζωής του έχει κερδίσει τον σεβασμό όλων μας.

Δημιουργεί το 1963 μια ομάδα, την Taller de Arquitectura, που αποτελείται από έναν ζωγράφο, έναν γλύπτη, έναν φιλόσοφο, έναν μηχανικό, έναν μαθηματικό και έναν ποιητή (τον αδερφό του Goytisolo!).
Για τον Bofill όλες αυτές οι εναλλακτικές προσεγγίσεις ήταν χρήσιμες. Το 1973, αντίκρισε ένα ερειπωμένο εργοστάσιο τσιμέντου λίγο έξω από τη Βαρκελώνη και αμέσως φαντάστηκε έναν διαφορετικό κόσμο μπροστά του.
Σχεδόν 45 χρόνια αργότερα το όνειρό του έγινε πραγματικότητα και το αποτέλεσμα είναι ένα μοναδικό και εντυπωσιακό σπίτι με την ονομασία «La Fabrica». Ο ανακαινισμένος χώρος στεγάζει, γραφεία, βιβλιοθήκες αλλά και μιας αίθουσα εκθέσεων, γνωστή ως «Ο Καθεδρικός Ναός». Ο ίδιος ο Bofill μένει στο εργοστάσιο. Μέχρι σήμερα, η φιλόδοξη μεταμόρφωση του κτηρίου δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, με τον ίδιο τον αρχιτέκτονα να χαρακτηρίζει το πρότζεκτ του “work in progress” παρομοιάζοντας το με το ίδιο του το όραμα για το μέλλον που αλλάζει συνεχώς μορφή…

Άλλο ένα αρχιτεκτονικό ορόσημο του Bofill είναι το Les Espaces d’ Abraxas (1983), που βρίσκεται λίγο έξω από το Παρίσι. Ενδεχομένως οι φωτογραφίες να σας θυμίζουν είτε τα σκηνικά του Brazil, είτε το Hunger Games, είτε κάποια άλλη sci-fi ταινία, είτε κάτι από το Instagram…
La Muralla Roja, δηλαδή ο Κόκκινος Τοίχος, στην πόλη Alicante της Ισπανίας είναι άλλο ορόσημο του Bofill. Οι επιρροές από την μεσόγειο αλλά και την αρχιτεκτονική της Βόρειας Αφρικής, όπου είναι γνωστή ως Casbah, δηλαδή ψηλά τείχη με καλντερίμια, για αποτελεσματική άμυνα απέναντι στους εισβολείς…
Θυμηθείτε το Squid Game, ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της σκηνογραφίας είναι ο κάθετος διάδρομος της γιγαντιαίας υπόγειας εγκατάστασης σαφώς εμπνευσμένος από το La Muralla Roja του Ricardo Bofill. Μια σκάλα λαβύρινθος σε παστέλ αποχρώσεις του πράσινου, του μπλε και του ροζ…
Θα μπορούσα να κάνω 1000 διαφορετικά Post και για τα επόμενα τρία περίπου χρόνια να ανεβάζω κάθε μέρα κάτι από την ζωή αυτού του εκκεντρικού αλλά και οραματιστή αρχιτέκτονα.
Αν λοιπόν κάποια στιγμή στο μέλλον χαθούμε και εμείς στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, αν ο κόσμος μας αποτελέσει το ιδανικό σκηνικό για την επόμενη δυστοπική ταινία του Terry Gilliam, τουλάχιστον τον κόσμο αυτό ας τον σχεδιάσει ο Ricardo Bofill, παρόλο που, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, τα ουτοπικά πλάνα του απέτυχαν…