Día de muertos – Η Ημέρα των Νεκρών (2019)

Η Ημέρα των Νεκρών είναι μια ημερομηνία για να σκεφτείς το θάνατο, μια εμβληματική στιγμή που συνεχίζει να προκαλεί αβεβαιότητα, θαυμασμό και φόβο σε όλη την ανθρωπότητα ακόμα και σήμερα. Σχετικά με τον θάνατο, ο μεξικανός συγγραφέας Octavio Paz, κάτοχος Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας αλλά και ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ου αιώνα, δήλωσε κάποτε το εξής:

Για τον κάτοικο της Νέας Υόρκης, του Παρισιού ή του Λονδίνου, ο θάνατος είναι μια λέξη που δεν λέγεται ποτέ επειδή καίει τα χείλη. Ο μεξικανός, από την άλλη πλευρά, τη λέει συχνά. Αστειεύεται, κοιμάται και γιορτάζει με αυτόν… Είναι αλήθεια ότι υπάρχει ίσως τόσο φόβος στη στάση του όσο και σε αυτή άλλων, αλλά τουλάχιστον ο θάνατος και ο φόβος δεν κρύβεται ούτε απωθείται, τον παρακολουθεί πρόσωπο με πρόσωπο με υπομονή,  περιφρόνηση ή ειρωνεία… 

Καθώς ο εορτασμός της Ημέρας των Νεκρών πλησιάζει, θα ήταν πραγματικά αδύνατον να μην αφιερώσουμε λίγες γραμμές για την γιορτή αυτή που σημειώνεται σε ολόκληρη την Λατινική Αμερική αλλά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Μεξικό. Είναι αλήθεια πως οι πεποιθήσεις γύρω από το θάνατο είναι διαφορετικές και κάθε πολιτισμός αντιλαμβάνεται τον θάνατο με διαφορετικό τρόπο  μέσα από μια σειρά από τελετουργίες και παραδόσεις που γίνονται για να το τιμήσουν, να τον τρομάξουν, να τον ξορκίσουν ή ακόμα και να το διασκεδάσουν… Το  Μεξικό, λοιπόν, μια χώρα πλούσια σε πολιτισμό και παραδόσεις, ξεχωρίζει καθώς  μια από τις κύριες πτυχές που συνθέτουν την ταυτότητά του ως έθνος είναι η αντίληψη της ζωής, του θανάτου και όλων των παραδόσεων και πεποιθήσεων που περιστρέφονται γύρω τους.

Η Dia de los Muertos  είναι μια γιορτή που γιορτάζεται την 1η Νοεμβρίου και ουσιαστικά τιμά τους νεκρούς με φεστιβάλ και ζωντανές εορταστικές εκδηλώσεις, ένα τυπικό λατινοαμερικανικό έθιμο που συνδυάζει την ιθαγενή τελετουργία των Αζτέκων με τον καθολικισμό, που έφεραν οι Ισπανοί κατακτητές.  Σε ορισμένες όμως περιοχές ξεκινά από τις 31 Οκτωβρίου, συμπίπτει έτσι με τις καθολικές γιορτές της Ημέρας των Πίστων Νεκρών και όλων των Αγίων. Η Día de los Muertos αναγνωρίζει τον θάνατο ως ένα φυσικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας, μια συνέχεια. Την μέρα αυτή, οι νεκροί είναι επίσης μέρος της κοινότητας, ξυπνούν από τον αιώνιο ύπνο τους και μοιράζονται τις εορταστικές εκδηλώσεις με τους αγαπημένους τους. Ίσως το πιο γνωστό σύμβολο της  μέρας αυτής να είναι τα calacas και τα calaveras (σκελετοί και κρανία) που εμφανίζονται παντού κατά τη διάρκεια των διακοπών: στα γλυκά, ως μάσκες παρελάσεων, ως κούκλες. Οι σκελετοί και κρανία σχεδόν πάντα απεικονίζονται σαν να απολαμβάνουν τη ζωή, συχνά σε φανταχτερά ρούχα και διασκεδαστικές καταστάσεις.